نارسایی کلیوی حاد (AKI) به وضعیت‌های اضطراری اطلاق می‌شود که در آن عملکرد کلیه‌ها به طور ناگهانی کاهش می‌یابد. این شرایط می‌تواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد و می‌تواند باعث اختلالات جدی در تعادل مایعات، الکترولیت‌ها و اسید-باز بدن شود. نارسایی کلیوی حاد ممکن است در اثر بیماری‌های مختلفی رخ دهد و به شدت به وضعیت کلیه‌ها و دیگر ارگان‌های بدن آسیب بزند. یکی از مراحل درمانی این وضعیت، بستری شدن بیمار در بیمارستان است، که در این مقاله به آن پرداخته خواهد شد.
علل نارسایی کلیوی حاد
نارسایی کلیوی حاد یک وضعیت پزشکی است که در آن عملکرد کلیه‌ها به طور ناگهانی و در مدت زمان کوتاهی کاهش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند به سرعت زندگی فرد را تهدید کند و نیاز به درمان فوری دارد. نارسایی کلیوی حاد معمولاً به دلیل اختلال در یکی از سه مرحله اصلی گردش خون یا عملکرد کلیه‌ها رخ می‌دهد: علل پیش کلیوی، علل کلیوی و علل پس کلیوی. در ادامه، هر یک از این علل را به تفصیل بررسی می‌کنیم.
1. علل پیش کلیوی (Pre-renal causes)
علل پیش کلیوی به عوامل و شرایطی اشاره دارند که باعث کاهش جریان خون به کلیه‌ها می‌شوند، که در نتیجه اکسیژن و مواد مغذی لازم برای عملکرد صحیح کلیه‌ها تأمین نمی‌شود. این کاهش جریان خون می‌تواند باعث آسیب به کلیه‌ها و کاهش عملکرد آنها گردد.
عوامل پیش کلیوی عبارتند از:
کم‌آبی بدن (Dehydration): یکی از شایع‌ترین علل کاهش جریان خون به کلیه‌ها است. کم‌آبی بدن می‌تواند به دلیل اسهال، استفراغ شدید، تعریق بیش از حد یا عدم مصرف کافی مایعات ایجاد شود. وقتی مایعات بدن کاهش می‌یابند، خون غلیظ‌تر شده و جریان آن به کلیه‌ها کاهش می‌یابد.
خونریزی شدید (Severe blood loss): خونریزی شدید، ناشی از جراحت، جراحی یا آسیب‌های داخلی، باعث کاهش حجم خون در بدن می‌شود. در این شرایط، جریان خون به کلیه‌ها به شدت کاهش می‌یابد و عملکرد کلیه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
شوک قلبی (Cardiogenic shock): در این وضعیت، قلب قادر به پمپاژ کافی خون به اندام‌ها و بافت‌های بدن نیست. این کاهش جریان خون می‌تواند به کلیه‌ها آسیب رسانده و منجر به نارسایی کلیوی شود.
انسداد شریانی (Arterial obstruction): انسداد یا تنگی شریان‌های تغذیه‌کننده کلیه‌ها می‌تواند جریان خون به کلیه‌ها را کاهش دهد و باعث نارسایی کلیوی شود. این مشکل معمولاً در نتیجه بیماری‌های قلبی عروقی مانند آترواسکلروز (سخت شدن و تنگی شریان‌ها) ایجاد می‌شود.
افت فشار خون (Hypotension): فشار خون پایین می‌تواند باعث کاهش جریان خون به کلیه‌ها شود. این مشکل ممکن است ناشی از شوک، عفونت‌های شدید یا مصرف داروهای فشار خون پایین باشد.
2. علل کلیوی (Intrinsic renal causes)
این نوع نارسایی کلیوی زمانی رخ می‌دهد که آسیب مستقیم به بافت‌های کلیه وارد می‌شود و عملکرد آنها را مختل می‌کند. این آسیب می‌تواند به دلیل عفونت‌ها، داروها، سموم یا بیماری‌های خود ایمنی باشد.
عوامل کلیوی عبارتند از:
عفونت‌ها (Infections): عفونت‌های کلیوی، به ویژه پیلونفریت (عفونت کلیه‌ها)، می‌توانند باعث آسیب به بافت کلیه‌ها و ایجاد نارسایی کلیوی شوند. در این وضعیت، باکتری‌ها یا ویروس‌ها می‌توانند بافت کلیه‌ها را آلوده کرده و باعث التهاب و آسیب به آنها شوند.
گلومرولونفریت (Glomerulonephritis): این بیماری به التهاب گلومرول‌ها (واحدهای تصفیه‌کننده خون در کلیه‌ها) اشاره دارد. گلومرولونفریت می‌تواند به دلیل عفونت، بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس یا **پاسکوت»، یا حتی به عنوان عارضه‌ای از سایر بیماری‌ها ایجاد شود. التهاب گلومرول‌ها مانع از تصفیه مناسب خون می‌شود و می‌تواند منجر به نارسایی کلیوی گردد.
مصرف داروهای سمی و داروهای آسیب‌زا به کلیه‌ها: برخی داروها می‌توانند به طور مستقیم به کلیه‌ها آسیب برسانند و باعث نارسایی کلیوی شوند. از جمله داروهای سمی برای کلیه‌ها می‌توان به مسکن‌های غیراستروئیدی (NSAIDs)، آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزیدی و مواد شیمیایی شیمی‌درمانی اشاره کرد.
نارسایی کلیوی ناشی از سموم: برخی سموم محیطی یا داخلی می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند. این سموم می‌توانند از طریق خون به کلیه‌ها منتقل شده و باعث التهاب و آسیب به بافت‌های کلیه شوند. سموم ناشی از مصرف مواد مخدر یا مسمومیت غذایی نیز می‌توانند به کلیه‌ها آسیب وارد کنند.
نارسایی حاد توبولی (Acute tubular necrosis): این وضعیت یکی از شایع‌ترین علل نارسایی کلیوی حاد است که در آن سلول‌های لوله‌های کلیه به دلیل مشکلات مختلف مانند آسیب شیمیایی یا کمبود اکسیژن از بین می‌روند و کلیه‌ها قادر به تصفیه خون به درستی نیستند.
3. علل پس کلیوی (Post-renal causes)
علل پس کلیوی به مشکلاتی در بخش‌های پایینی سیستم ادراری (مجاری ادراری) اشاره دارند که باعث انسداد جریان ادرار می‌شوند. این انسداد می‌تواند فشار زیادی به کلیه‌ها وارد کند و عملکرد آنها را مختل کند.
عوامل پس کلیوی عبارتند از:
انسداد در مثانه: انسداد در مثانه ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (در مردان)، تومورها یا سنگ‌های مثانه باشد. این انسداد باعث جمع شدن ادرار در مثانه و فشار به کلیه‌ها می‌شود که در نهایت می‌تواند به نارسایی کلیوی منجر شود.
انسداد حالب‌ها: حالب‌ها لوله‌هایی هستند که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند. انسداد حالب‌ها به دلیل سنگ‌های کلیه، تومورها، یا آسیب به حالب‌ها ممکن است باعث تجمع ادرار در کلیه‌ها و ایجاد فشار به آنها شود.
انسداد پیشابراه: انسداد در پیشابراه (لوله‌ای که ادرار را از مثانه خارج می‌کند) به علت تنگی یا انسداد ناشی از بیماری‌هایی مانند آفت‌های پروستات یا تومورها می‌تواند مانع از تخلیه ادرار شود و باعث آسیب به کلیه‌ها گردد.
سنگ‌های کلیه: وجود سنگ در حالب یا کلیه می‌تواند جریان طبیعی ادرار را مسدود کند و باعث تجمع ادرار در کلیه‌ها، ایجاد فشار و آسیب به بافت کلیه شود. سنگ‌های بزرگ‌تر یا سنگ‌هایی که حرکت نمی‌کنند، احتمال انسداد را افزایش می‌دهند.
تومورها و سرطان‌ها: تومورها یا سرطان‌هایی که در مجاری ادراری یا اندام‌های اطراف کلیه‌ها ایجاد می‌شوند، ممکن است باعث انسداد جریان ادرار و ایجاد نارسایی کلیوی شوند.
علائم نارسایی کلیوی حاد
نارسایی کلیوی حاد یک وضعیت اورژانسی است که به طور ناگهانی و در مدت زمان کوتاهی می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را مختل کند. این مشکل می‌تواند علائم مختلفی را ایجاد کند که ممکن است به سرعت پیشرفت کنند. بسته به علت و شدت نارسایی، علائم ممکن است از ملایم تا شدید متفاوت باشند. در اینجا، به برخی از شایع‌ترین علائم نارسایی کلیوی حاد اشاره می‌کنیم:
1. کاهش یا افزایش غیرطبیعی میزان ادرار
کاهش ادرار (Oliguria): در بسیاری از موارد نارسایی کلیوی حاد، کلیه‌ها قادر به تولید مقدار کافی ادرار نیستند. این مشکل به کاهش جریان خون به کلیه‌ها و یا آسیب به بافت کلیه‌ها مربوط است. کاهش ادرار ممکن است به طور قابل توجهی مشاهده شود.
افزایش ادرار (Polyuria): در برخی موارد، ممکن است فرد به طور غیرمعمولی ادرار بیشتری تولید کند، حتی اگر کلیه‌ها به طور کامل عملکرد خود را از دست داده باشند.
2. ورم در دست‌ها، پاها یا صورت (Edema)
یکی از علائم رایج نارسایی کلیوی حاد، ورم در قسمت‌های مختلف بدن است. به دلیل اختلال در عملکرد کلیه‌ها در دفع مایعات اضافی، مایعات در بافت‌ها تجمع می‌یابند. این ورم معمولاً در دست‌ها، پاها، صورت و به ویژه اطراف چشم‌ها مشاهده می‌شود.
ورم می‌تواند در نواحی مختلف بدن ایجاد شود و در صورت عدم درمان، ممکن است شدت بیشتری پیدا کند.
3. افزایش سطح کراتینین خون
کراتینین یک ماده زائد است که معمولاً توسط کلیه‌ها از خون تصفیه می‌شود. در صورت بروز نارسایی کلیوی، سطح کراتینین خون افزایش می‌یابد. این تغییر می‌تواند نشان‌دهنده کاهش عملکرد کلیه‌ها باشد.
اندازه‌گیری سطح کراتینین خون یکی از شاخص‌های اصلی در تشخیص نارسایی کلیوی است و اغلب در آزمایش خون به منظور بررسی عملکرد کلیه‌ها انجام می‌شود.
4. فشار خون بالا (Hypertension)
در نارسایی کلیوی حاد، ممکن است فشار خون به طور غیرطبیعی بالا رود. این موضوع به دلیل تجمع مایعات اضافی در بدن و اختلال در تعادل نمک و آب می‌تواند رخ دهد.
فشار خون بالا ممکن است باعث تشدید علائم نارسایی کلیوی شده و به مشکلات دیگر از جمله حمله قلبی یا سکته مغزی منجر شود.
5. سردرد، گیجی یا تشنج
در موارد شدید نارسایی کلیوی حاد، ممکن است بیمار دچار سردرد، گیجی، یا حتی تشنج شود. این علائم معمولاً به دلیل تجمع سموم در بدن ناشی از عملکرد ناکافی کلیه‌ها رخ می‌دهند.
تجمع مواد سمی مانند اوره و کراتینین در خون می‌تواند بر سیستم عصبی تأثیر گذاشته و موجب این علائم شود.
6. حالت تهوع و استفراغ
بیمارانی که به نارسایی کلیوی حاد دچار می‌شوند، ممکن است احساس تهوع و استفراغ شدید داشته باشند. این حالت به دلیل تجمع مواد زاید در خون که معمولاً توسط کلیه‌ها تصفیه می‌شوند، ایجاد می‌شود.
حالت تهوع و استفراغ می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن و بدتر شدن وضعیت بیمار شود.
7. کاهش اشتها و احساس ضعف عمومی
در نارسایی کلیوی حاد، فرد ممکن است از کاهش اشتها و احساس ضعف عمومی رنج ببرد. این وضعیت معمولاً به دلیل تجمع سموم در بدن، اختلال در متابولیسم و مشکلات گوارشی ناشی از نارسایی کلیوی ایجاد می‌شود.
فرد ممکن است احساس خستگی و بی‌حالی مداوم داشته باشد، که بر کیفیت زندگی و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد.
8. درد در ناحیه کمر یا پهلو
در برخی موارد نارسایی کلیوی حاد، بیمار ممکن است احساس درد در ناحیه کمر یا پهلو (ناحیه‌ای که کلیه‌ها قرار دارند) داشته باشد. این درد معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که نارسایی کلیوی ناشی از انسداد مجاری ادراری یا وجود سنگ‌های کلیه باشد.
9. تغییرات در تنفس
در موارد شدید نارسایی کلیوی حاد، فرد ممکن است دچار مشکل در تنفس یا تنگی نفس شود. این وضعیت معمولاً به دلیل تجمع مایعات در ریه‌ها (که به آن ادم ریه می‌گویند) ایجاد می‌شود و ممکن است نیاز به مراقبت‌های ویژه داشته باشد.
10. افزایش یا کاهش دمای بدن
نارسایی کلیوی حاد ممکن است باعث تغییر در دمای بدن فرد شود. در برخی موارد، ممکن است بیمار تب داشته باشد که به دلیل عفونت‌های کلیوی یا التهاب ایجاد می‌شود. در موارد دیگر، کاهش دمای بدن نیز ممکن است مشاهده شود.
تشخیص نارسایی کلیوی حاد
تشخیص نارسایی کلیوی حاد معمولاً به سرعت و با استفاده از مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و ارزیابی‌های بالینی انجام می‌شود. از آنجایی که این وضعیت ممکن است به سرعت پیشرفت کند و به عوارض جدی منجر شود، تشخیص به موقع و دقیق بسیار اهمیت دارد. در ادامه، روش‌ها و آزمایش‌های مختلفی که پزشکان برای تشخیص نارسایی کلیوی حاد استفاده می‌کنند را بررسی خواهیم کرد.
1. آزمایش‌های خون
1.1. کراتینین خون (Serum creatinine)
کراتینین یکی از شاخص‌های اصلی عملکرد کلیه‌ها است. کلیه‌ها معمولاً این ماده را از خون تصفیه کرده و از طریق ادرار دفع می‌کنند. در نارسایی کلیوی حاد، عملکرد کلیه‌ها مختل می‌شود و سطح کراتینین خون افزایش می‌یابد.
افزایش کراتینین خون نشانه‌ای از کاهش عملکرد کلیه‌ها است و می‌تواند به پزشک کمک کند تا شدت نارسایی کلیوی را ارزیابی کند. به طور معمول، اگر سطح کراتینین خون در مقایسه با مقدار طبیعی افزایش یابد، پزشک به نارسایی کلیوی مشکوک می‌شود.
1.2. نیتروژن اوره خون (Blood Urea Nitrogen – BUN)
BUN یکی دیگر از شاخص‌های عملکرد کلیه‌ها است که می‌تواند افزایش یابد وقتی کلیه‌ها نتوانند به درستی مواد زائد را تصفیه کنند. در نارسایی کلیوی حاد، میزان BUN نیز افزایش می‌یابد.
این آزمایش معمولاً همراه با اندازه‌گیری کراتینین خون انجام می‌شود تا نسبت‌های مختلفی به نام نسبت BUN/کراتینین (BUN/Creatinine ratio) برای تشخیص دقیق‌تر ارائه دهد. این نسبت می‌تواند به پزشک کمک کند تا بفهمد آیا نارسایی کلیوی ناشی از علل پیش کلیوی، کلیوی یا پس کلیوی است.
1.3. الکترولیت‌ها
اندازه‌گیری سطح الکترولیت‌ها (مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم و فسفر) در خون نیز مهم است. در نارسایی کلیوی حاد، سطح پتاسیم خون ممکن است افزایش یابد، که می‌تواند منجر به مشکلات قلبی شود. سطح دیگر الکترولیت‌ها مانند سدیم و کلسیم نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.
2. آزمایش‌های ادرار
2.1. آزمایش ادرار (Urinalysis)
آزمایش ادرار برای بررسی میزان پروتئین، گلوکز، گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون و سایر مواد موجود در ادرار انجام می‌شود. در نارسایی کلیوی حاد، ممکن است خون یا پروتئین در ادرار مشاهده شود که نشانه‌ای از آسیب به بافت‌های کلیه است.
علاوه بر این، آزمایش ادرار می‌تواند به پزشک کمک کند تا مشخص کند که آیا نارسایی کلیوی به دلیل عفونت یا التهاب کلیه‌ها (مانند گلومرولونفریت) است یا خیر.
2.2. حجم ادرار
کاهش میزان تولید ادرار (اولیگوری) یکی از علائم شایع نارسایی کلیوی حاد است. پزشک ممکن است میزان ادرار تولید شده در 24 ساعت را اندازه‌گیری کرده و از این طریق بررسی کند که آیا کلیه‌ها به درستی عمل می‌کنند یا خیر.
2.3. نسبت کراتینین ادرار به کراتینین خون (Urine to serum creatinine ratio)
این آزمایش می‌تواند به پزشک کمک کند تا میزان توانایی کلیه‌ها در تصفیه مواد زائد را ارزیابی کند. این نسبت می‌تواند به تفکیک علل پیش کلیوی از علل کلیوی نارسایی کمک کند.
3. آزمایش‌های تصویربرداری
3.1. سونوگرافی کلیه‌ها (Renal ultrasound)
سونوگرافی کلیه‌ها یکی از روش‌های رایج برای بررسی وضعیت کلیه‌ها است. این آزمایش غیرتهاجمی می‌تواند به تشخیص وجود انسداد یا مشکلات ساختاری در کلیه‌ها یا مجاری ادراری کمک کند.
در نارسایی کلیوی حاد، سونوگرافی ممکن است نشان دهد که آیا کلیه‌ها متورم یا آسیب‌دیده‌اند، یا اینکه آیا انسداد در حالب‌ها یا مثانه وجود دارد.
3.2. سی‌تی‌اسکن (CT scan)
در برخی موارد، برای بررسی دقیق‌تر وضعیت کلیه‌ها و مجاری ادراری، از سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود. این آزمایش می‌تواند جزئیات بیشتری از انسدادهای مجاری ادراری، وجود تومورها یا سنگ‌های کلیه را نشان دهد.
سی‌تی‌اسکن معمولاً زمانی انجام می‌شود که سونوگرافی اطلاعات کافی ارائه ندهد یا پزشک بخواهد جزئیات دقیق‌تری از ساختار داخلی کلیه‌ها و مجاری ادراری به دست آورد.
3.3. آزمون تصویربرداری با کنتراست (Contrast-enhanced imaging)
گاهی اوقات، برای بررسی جریان خون به کلیه‌ها و ارزیابی دقیق‌تر وضعیت کلیه‌ها، از تصویربرداری با استفاده از ماده کنتراست استفاده می‌شود. این روش می‌تواند در تشخیص مشکلاتی مانند انسداد یا کاهش جریان خون به کلیه‌ها مؤثر باشد.
4. تست‌های خاص دیگر
بیوپسی کلیه: در برخی از موارد خاص، پزشک ممکن است تصمیم به انجام بیوپسی کلیه بگیرد تا آسیب‌های بافتی یا التهاب در کلیه‌ها را بررسی کند. این آزمایش به طور معمول در مواقعی انجام می‌شود که علت نارسایی کلیوی مشخص نباشد یا پزشک مشکوک به بیماری‌های خاصی مانند گلومرولونفریت باشد.
درمان نارسایی کلیوی حاد و ضرورت بستری شدن
درمان نارسایی کلیوی حاد بستگی به علت زمینه‌ای آن و شدت وضعیت بیمار دارد. از آنجایی که نارسایی کلیوی حاد می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و به سایر ارگان‌ها آسیب وارد کند، درمان سریع و موثر ضروری است. در این مقاله، روش‌های مختلف درمان نارسایی کلیوی حاد و ضرورت بستری شدن در بیمارستان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
1. ترکیب مایعات و داروها
1.1. مایعات داخل وریدی (IV Fluids)
در بسیاری از موارد نارسایی کلیوی حاد، کم‌آبی بدن یا کاهش جریان خون به کلیه‌ها علت اصلی اختلال در عملکرد کلیه‌ها است. برای جبران این وضعیت، مصرف مایعات داخل وریدی (IV fluids) یکی از روش‌های اصلی درمان است.
مایعات وارد شده به بدن از طریق ورید می‌توانند به بازگرداندن حجم خون و بهبود جریان خون به کلیه‌ها کمک کنند. این کار باعث بهبود عملکرد کلیه‌ها و افزایش دفع مواد زائد از بدن می‌شود.
1.2. داروهای کاهنده فشار خون
در صورتی که نارسایی کلیوی حاد به دلیل فشار خون پایین (شوک یا کاهش فشار خون) رخ داده باشد، پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند که به افزایش فشار خون کمک کنند و جریان خون به کلیه‌ها را بهبود بخشند. این داروها معمولاً به صورت داخل وریدی تجویز می‌شوند.
1.3. مدیریت داروها
اگر نارسایی کلیوی حاد به دلیل مصرف داروهای سمی یا داروهایی که باعث آسیب به کلیه‌ها می‌شوند (مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد قارچ، مسکن‌ها و غیره) باشد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد داروهایی را برای کاهش اثرات سمی داروها تجویز کند.
در صورت وجود عفونت به عنوان علت نارسایی کلیوی، پزشک معمولاً آنتی‌بیوتیک‌ها یا آنتی‌ویروسی‌ها را برای درمان عفونت تجویز می‌کند. درمان عفونت می‌تواند به بهبود عملکرد کلیه‌ها و کاهش آسیب به بافت کلیه کمک کند.
2. دیالیز
در صورتی که نارسایی کلیوی حاد شدید باشد و کلیه‌ها قادر به انجام وظیفه خود در تصفیه خون و حذف سموم نباشند، دیالیز یک درمان ضروری است.
2.1. دیالیز همودیالیز
در دیالیز همودیالیز، خون از بدن بیمار به دستگاه دیالیز منتقل می‌شود، جایی که مواد زائد و مایعات اضافی از خون حذف می‌شود و سپس خون تصفیه شده به بدن باز می‌گردد.
دیالیز همودیالیز معمولاً برای بیمارانی تجویز می‌شود که عملکرد کلیه‌هایشان به شدت مختل شده و نتواسته‌اند از پس وظیفه تصفیه مواد زائد برآیند.
2.2. دیالیز صفاقی (Peritoneal Dialysis)
در دیالیز صفاقی، از غشای طبیعی داخل شکم (صفاق) برای تصفیه خون استفاده می‌شود. مایعات خاصی وارد شکم می‌شوند و مواد زائد را جذب می‌کنند. سپس مایعات از بدن خارج می‌شوند.
این نوع دیالیز ممکن است در موارد خاص یا در بیمارانی که قادر به انجام همودیالیز نیستند، استفاده شود.
2.3. دلایل نیاز به دیالیز
سوء عملکرد کلیه‌ها: زمانی که کلیه‌ها نتوانند به درستی سموم و مایعات اضافی بدن را حذف کنند، دیالیز برای تصفیه خون ضروری است.
مقاومت به درمان‌های دیگر: در صورتی که درمان‌های اولیه مانند مصرف مایعات و داروها به اندازه کافی مؤثر نباشند، ممکن است دیالیز به عنوان درمان نهایی تجویز شود.
3. کنترل و درمان علل زمینه‌ای
درمان نارسایی کلیوی حاد علاوه بر مدیریت علائم، شامل درمان علت اصلی ایجاد نارسایی است. این می‌تواند شامل درمان‌های زیر باشد:
3.1. درمان خونریزی
اگر نارسایی کلیوی حاد ناشی از خونریزی شدید باشد، درمان خونریزی از طریق تزریق مایعات داخل وریدی، تزریق خون، یا جراحی برای کنترل خونریزی انجام می‌شود.
3.2. درمان انسداد
در صورتی که نارسایی کلیوی به دلیل انسداد مجاری ادراری (مانند سنگ کلیه یا تومور) باشد، ممکن است به جراحی یا استفاده از لوله‌های دوازده برای باز کردن مسیر ادرار نیاز باشد.
3.3. درمان عفونت
اگر عفونت عامل نارسایی کلیوی باشد، آنتی‌بیوتیک‌ها یا سایر داروهای ضد عفونت برای درمان عفونت تجویز می‌شوند. درمان به موقع عفونت می‌تواند از بروز آسیب بیشتر به کلیه‌ها جلوگیری کند.
3.4. درمان مشکلات قلبی
در برخی از موارد، نارسایی کلیوی حاد به دلیل مشکلات قلبی مانند شوک قلبی یا کاهش جریان خون به کلیه‌ها ایجاد می‌شود. درمان این مشکلات می‌تواند به بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک کند.
4. ضرورت بستری شدن در بیمارستان
بیشتر بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد باید در بیمارستان بستری شوند. بستری شدن در بیمارستان ضروری است تا از نزدیک وضعیت بیمار تحت نظر قرار گیرد و درمان‌های مورد نیاز مانند مایعات داخل وریدی، داروها، و دیالیز به سرعت انجام شود. علاوه بر این، بیمارانی که دچار کم‌آبی شدید، اختلالات الکترولیتی، یا عفونت‌های شدید هستند، نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند.
4.1. بستری شدن برای پایش و درمان مداوم
بستری شدن در بیمارستان به پزشکان این امکان را می‌دهد که به طور مداوم وضعیت بیمار را بررسی کنند و درمان‌های ضروری را در صورت لزوم به موقع تغییر دهند.
نظارت دقیق بر سطح کراتینین خون، فشار خون، وضعیت مایعات بدن، و دیگر پارامترهای حیاتی بیمار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
4.2. دیالیز در محیط بیمارستان
بسیاری از بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد نیاز به دیالیز دارند که باید در بیمارستان انجام شود. دیالیز در محیط بیمارستان به صورت مداوم و تحت نظارت پزشکان صورت می‌گیرد.
بستری شدن در بیمارستان
بسیاری از بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند. بستری شدن به دلایل مختلفی ضروری است:
نظارت دقیق: در هنگام بستری شدن، پزشکان می‌توانند میزان تولید ادرار، سطح الکترولیت‌ها، و وضعیت کلیه‌ها را به دقت زیر نظر بگیرند.
مدیریت مایعات و الکترولیت‌ها: در دوران بستری، پزشکان می‌توانند مایعات و الکترولیت‌های بدن بیمار را کنترل کنند تا از مشکلاتی مانند تجمع مایعات یا عدم تعادل الکترولیتی جلوگیری کنند.
درمان‌های ویژه: در بیمارستان، بیمار ممکن است به درمان‌هایی نظیر دیالیز یا داروهای خاص نیاز پیدا کند که بهتر است در محیط بیمارستان و تحت نظارت پزشک انجام شود.
پیشگیری از عوارض: بستری شدن در بیمارستان این امکان را فراهم می‌آورد تا از بروز عوارضی مانند عفونت‌های کلیوی یا نارسایی چند ارگانی جلوگیری شود.
بستری شدن در واحد مراقبت‌های ویژه (ICU)
در موارد شدید نارسایی کلیوی حاد، ممکن است بیمار نیاز به بستری شدن در واحد مراقبت‌های ویژه (ICU) داشته باشد. در این شرایط، وضعیت بیمار به دقت تحت نظارت و مراقبت‌های پیوسته قرار می‌گیرد تا از بروز عوارض بیشتر جلوگیری شود و درمان‌های فوری و تخصصی انجام گردد. در اینجا، توضیحات بیشتری در خصوص دلایل بستری شدن در ICU و مراقبت‌های لازم آورده شده است:
1. علل نیاز به بستری شدن در ICU
1.1. نارسایی چندگانه ارگان‌ها
در نارسایی کلیوی حاد شدید، گاهی اوقات آسیب به سایر ارگان‌ها مانند قلب، کبد، ریه‌ها، یا سیستم عصبی نیز ممکن است رخ دهد. این وضعیت که به آن نارسایی چندگانه ارگان‌ها (Multiple Organ Failure) گفته می‌شود، نیاز به مراقبت‌های ویژه و درمان هماهنگ برای تمامی ارگان‌ها دارد.
به عنوان مثال، در بیمارانی که نارسایی کلیوی به همراه نارسایی قلبی یا نارسایی تنفسی دارند، بیمار باید تحت مراقبت‌های تخصصی قرار گیرد تا وضعیت تمامی ارگان‌ها به طور هم‌زمان کنترل شود.
1.2. مشکلات الکترولیتی و اسید-باز
نارسایی کلیوی حاد می‌تواند منجر به اختلالات شدید در تعادل الکترولیت‌ها (مانند پتاسیم، سدیم، کلسیم، فسفر) و اختلالات اسید-باز (مانند اسیدوز یا قلیائیت) شود که ممکن است زندگی بیمار را تهدید کند. این شرایط به طور معمول نیاز به درمان در واحد مراقبت‌های ویژه دارند، جایی که مراقبت‌های فوری و تنظیم دقیق این پارامترها ممکن است انجام شود.
1.3. شوک و فشار خون پایین
یکی دیگر از علل بستری شدن در ICU، شوک (در حالت‌های مختلف مانند شوک قلبی یا شوک سپتیک) است که در آن فشار خون بیمار به طور خطرناکی کاهش می‌یابد. این کاهش فشار خون می‌تواند جریان خون به کلیه‌ها را کاهش دهد و وضعیت نارسایی کلیوی را تشدید کند.
در ICU، تیم پزشکی می‌تواند داروهای افزایش‌دهنده فشار خون (مانند دوپامین یا نوراپی‌نفرین) را تجویز کند و مراقبت‌های پیوسته برای مدیریت وضعیت فشار خون بیمار انجام دهد.
1.4. نیاز به دیالیز مداوم
برخی از بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد به دیالیز مداوم (Continuous Renal Replacement Therapy – CRRT) نیاز دارند، به ویژه اگر بیماری آنها به شدت پیشرفت کرده باشد یا دیالیز معمول قادر به کنترل شرایط بیمار نباشد.
دیالیز مداوم در ICU انجام می‌شود و این نوع دیالیز به بیمارانی که وضعیت بسیار بحرانی دارند، امکان تصفیه خون را به طور مداوم و در طول شبانه‌روز فراهم می‌آورد.
1.5. نارسایی تنفسی و نیاز به دستگاه تهویه
در صورتی که بیمار دچار نارسایی تنفسی شود و به دستگاه تهویه مکانیکی (تنفس مصنوعی) نیاز داشته باشد، بستری شدن در ICU ضروری است. در چنین شرایطی، پزشکان و پرستاران به طور دائم وضعیت تنفسی بیمار را نظارت می‌کنند و اطمینان حاصل می‌کنند که دستگاه تهویه به درستی کار می‌کند.
2. مراقبت‌های ویژه در ICU
2.1. مانیتورینگ پیوسته
در ICU، بیمار تحت نظارت پیوسته پارامترهای حیاتی خود مانند فشار خون، ضربان قلب، سطح اکسیژن خون، و دمای بدن قرار می‌گیرد. این نظارت مداوم برای شناسایی سریع هرگونه تغییرات در وضعیت بیمار و انجام مداخلات فوری ضروری است.
علاوه بر این، وضعیت کلیه‌ها و عملکرد سایر ارگان‌ها با استفاده از آزمایش‌های مکرر مانند سطح کراتینین خون، گازهای خون شریانی، و الکترولیت‌ها پایش می‌شود.
2.2. مدیریت دارویی
در ICU، بیمار ممکن است تحت درمان با داروهای مسکن، ضد عفونت‌ها، داروهای افزایش‌دهنده فشار خون، و داروهای تنظیم‌کننده تعادل الکترولیتی قرار گیرد. این داروها باید به دقت تنظیم شوند تا از عوارض بیشتر جلوگیری شود.
2.3. مدیریت تغذیه
بیماران بستری در ICU ممکن است نیاز به تغذیه از طریق لوله‌های تغذیه‌ای (مانند لوله معده یا لوله روده‌ای) داشته باشند. این تغذیه به بیماران کمک می‌کند تا مواد مغذی و انرژی لازم برای بهبودی دریافت کنند.
2.4. دیالیز و تصفیه خون
در ICU، بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد ممکن است نیاز به دیالیز همودیالیز یا دیالیز مداوم داشته باشند. دیالیز در این بخش از بیمارستان به طور مداوم و تحت نظارت دقیق پزشکان و پرستاران انجام می‌شود تا مواد زائد از خون حذف شوند و سطح مایعات و الکترولیت‌ها به تعادل برسد.
2.5. پشتیبانی از ارگان‌های دیگر
در صورتی که نارسایی کلیوی حاد همراه با نارسایی سایر ارگان‌ها مانند قلب، ریه‌ها، یا کبد باشد، در ICU، تیم پزشکی به طور هم‌زمان مراقبت از تمامی ارگان‌ها را انجام می‌دهد.
برای مثال، در بیمارانی که دچار نارسایی قلبی و نارسایی کلیوی هستند، ممکن است نیاز به داروهای کاهنده بار قلبی و دیورتیک‌ها برای مدیریت وضعیت قلب و کلیه‌ها باشد.
3. مزایای بستری شدن در ICU
پایش دقیق و مداوم وضعیت بیمار: نظارت مستمر بر عملکرد ارگان‌ها و پارامترهای حیاتی بیمار در ICU امکان شناسایی سریع هرگونه مشکل و اتخاذ اقدامات لازم را فراهم می‌آورد.
دسترسی به درمان‌های پیشرفته: در ICU، بیمار دسترسی به درمان‌های پیچیده و پیشرفته مانند دیالیز مداوم، تنفس مصنوعی، و داروهای پیشرفته دارد.
کاهش خطر عوارض و مرگ‌ومیر: با توجه به اینکه نارسایی کلیوی حاد می‌تواند منجر به سوء عملکرد سایر ارگان‌ها و مرگ‌ومیر شود، بستری شدن در ICU می‌تواند خطر این عوارض را کاهش دهد و شانس بهبودی را افزایش دهد.
ضرورت استفاده از تخت بیمار برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد
نارسایی کلیوی حاد یکی از شرایط پزشکی بحرانی است که نیازمند مراقبت‌های ویژه و پیوسته است. یکی از ابزارهای اساسی برای مدیریت این بیماران، تخت بیمار است که در بخش‌های مراقبت ویژه (ICU) یا سایر بخش‌های بستری برای بیمارانی که نیاز به نظارت و درمان‌های مداوم دارند، استفاده می‌شود. تخت بیمار در چنین شرایطی از اهمیت زیادی برخوردار است و به دلایل مختلفی می‌تواند نقش کلیدی در بهبود وضعیت بیمار ایفا کند.
1. نظارت دقیق و مدیریت وضعیت بیمار
بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد اغلب نیاز به نظارت دقیق بر وضعیت کلیه‌ها و دیگر ارگان‌ها دارند. در شرایط بحرانی، ممکن است بیمار دچار اختلالات الکترولیتی (مانند افزایش پتاسیم یا کمبود سدیم)، مشکلات تنفسی یا اختلالات اسید-باز شود. تخت بیمار به تیم پزشکی این امکان را می‌دهد که به راحتی بر وضعیت بیمار نظارت کنند و در صورت لزوم اقدامات فوری انجام دهند. بسیاری از تخت‌ها در واحدهای مراقبت ویژه قابلیت‌های پیشرفته‌ای دارند که به پزشکان امکان اندازه‌گیری مداوم علائم حیاتی مانند فشار خون، ضربان قلب، سطح اکسیژن خون و دما را فراهم می‌کند.
2. حمایت از عملکرد قلب و ریه
نارسایی کلیوی حاد می‌تواند فشار زیادی به سایر ارگان‌ها وارد کند، به ویژه قلب و ریه‌ها. در این شرایط، بیمار ممکن است نیاز به تنفس مصنوعی یا دیالیز داشته باشد. تخت بیمار در ICU می‌تواند به تیم پزشکی این امکان را بدهد که بیمار را در وضعیت مناسب برای حمایت از تنفس و گردش خون قرار دهند. برخی تخت‌ها به طور خاص طراحی شده‌اند تا برای بیمارانی که به دستگاه تهویه نیاز دارند، پشتیبانی مناسب فراهم کنند.
3. آسان‌تر شدن دسترسی برای درمان‌های پزشکی
در نارسایی کلیوی حاد، بیمار ممکن است نیاز به دیالیز یا تزریق مایعات داخل وریدی داشته باشد. تخت بیمار که به طور معمول دارای قابلیت‌هایی مانند زاویه‌گذاری یا شیب‌دار است، به پزشکان این امکان را می‌دهد که به راحتی به محل‌های تزریق یا دستگاه‌های دیالیز دسترسی داشته باشند. این امر همچنین از نظر راحتی بیمار نیز اهمیت دارد، زیرا می‌تواند در کاهش درد و ناراحتی به آنها کمک کند.
4. پشتیبانی از وضعیت جسمانی بیمار
بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد ممکن است به دلیل ناتوانی در حرکت یا درمان‌های مداوم، قادر به تغییر وضعیت بدن خود نباشند. تخت بیمار با قابلیت‌های تنظیم وضعیت بدن به این بیماران کمک می‌کند تا در وضعیت‌های مختلف قرار بگیرند. این تغییرات می‌تواند از بروز زخم بستر جلوگیری کرده و به کاهش درد و فشار به نقاط حساس بدن کمک کند.
5. حفظ ایمنی بیمار
یکی از اصلی‌ترین وظایف تخت بیمار، حفظ ایمنی بیمار در طول بستری شدن است. به‌ویژه در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد که ممکن است در معرض خطر افت فشار خون یا از دست دادن هوشیاری باشند، تخت بیمار باید ویژگی‌هایی مانند کنترل حرکت و حفاظت از افتادن بیمار را فراهم کند. برخی تخت‌ها دارای حاشیه‌های ایمنی هستند که از سقوط بیمار جلوگیری می‌کنند و در مواقع بحرانی، مراقبت‌های پزشکی بدون نیاز به جابجایی اضافی بیمار انجام می‌شود.
6. کاهش خطر عوارض
نارسایی کلیوی حاد می‌تواند منجر به ریسک‌های متعدد برای بیمار مانند عفونت‌ها، زخم بستر، مشکلات گردش خون و رگ‌های خونی آسیب‌دیده شود. استفاده از تخت بیمار با ویژگی‌هایی نظیر تهویه مناسب، قابلیت تغییر زاویه بدن و سیستم‌های فشار موضعی می‌تواند به کاهش این خطرات کمک کند. این تخت‌ها همچنین به پرستاران کمک می‌کند تا بیمار را در وضعیت‌های مناسب برای انجام درمان‌های پزشکی یا تغییر وضعیت بدن قرار دهند.
7. راحتی بیشتر برای بیمار
بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی حاد اغلب از درد، ناراحتی و احساس ضعف رنج می‌برند. تخت بیمار با قابلیت‌های تنظیم ارتفاع، زاویه‌گذاری و فراهم کردن راحتی بیشتر برای استراحت، می‌تواند به بهبود وضعیت جسمانی بیمار کمک کند. همچنین، راحتی بیشتر در تخت باعث می‌شود که بیمار قادر باشد به طور مؤثرتری استراحت کند و انرژی لازم برای بهبود را به دست آورد.
نتیجه‌گیری
نارسایی کلیوی حاد یک وضعیت پزشکی جدی است که ممکن است به بستری شدن در بیمارستان و مراقبت‌های ویژه نیاز داشته باشد. درمان به موقع و صحیح این وضعیت می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند و به بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک نماید. با توجه به اینکه این بیماری ممکن است در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود، تشخیص دقیق و سریع، و نظارت مستمر در دوران بستری شدن در بیمارستان از اهمیت بالایی برخوردار است.
